Bạn tư duy như thế nào khi tham gia thị trường?

Tiếp tục lại là một bài biết về tư duy trong đầu tư, chắc các bạn cũng hơi ngán ngẩm với đề tài này rồi đúng không, nhiều nhưng không thừa đâu, vì không chỉ trong đầu tư, mà ở tất cả các ngành nghề, tất cả các khía cạnh cuộc sống thì tư duy là cái phải được ưu tiên hàng đầu khi bước vào một lĩnh vực nào đó. Tư duy thiết kế, tư duy âm nhạc, tư duy điện ảnh, tư duy đầu tư… 

Tư duy là gì?

Theo wikipedia thì dài và hơi khó hiểu quá nên mình sẽ tóm gọn lại, tư duy là nơi chúng ta suy nghĩ, hình dung, nhận xét, đánh giá và nhìn nhận một sự vật hay sự kiện nào đó. Và tư duy không tự nhiên mà có, bạn nạp gì vào sẽ ra được thứ đó, “garbage in garbage out” nên hãy cẩn thận chọn các nguồn thông tin để hấp thụ vào, trong phạm vi bài này chúng ta chỉ nói đến lĩnh vực crypto thôi nhé, nên những nguồn thông tin, kiến thức nào để bạn nạp vào người là rất quan trọng vì theo thời gian sẽ hình thành tư duy của bạn về lĩnh vực đó.

Có người tư duy crypto là cờ bạc, zero sum game, tài chính, công nghệ, tương lai, hay chỉ đơn giản là kênh đầu tư giúp họ có thể mang lại lợi nhuận thay đổi cuộc sống… Không ai đúng ai sai cả, bạn tư duy như thế nào thì kết quả sẽ ra như thế đó.

Tư duy là hệ thống suy nghĩ và niềm tin, do đó sẽ dẫn đến những hành động, từ đó sinh ra kết quả, kết quả là phản ảnh của tư duy. Như trái cây là phản ảnh của cái cây đó, hai cái cây cùng một giống mà ra hai kết quả khác nhau, một thì sai quả và ngọt ngào, một thì èo uột và nhạt nhẽo. Khác nhau nằm ở cách người chủ chăm sóc nó như thế nào, thành phần được nạp vào bởi nước, ánh sáng, phân bón, thời gian, khí hậu, và quy trình chăm sóc đúng dẫn đến kết quả là trái ngọt, tựa như tư duy đúng sinh ra kết quả tốt. Bạn có hài lòng với kết quả hiện tại của mình ở phương diện đầu tư, hay bạn có nhìn thấy được tiềm năng tương lai của mình ở thị trường bạn tham gia. Nhưng cái khó là ở chỗ người ta khó phân biệt được đâu là tư duy đúng và đâu là sai, vì lửa thử vàng, thời gian thử sự thật. Mọi kết quả, năng suất, sự thật đều lộ rõ ra khi được thời gian kiểm chứng, lúc mới vào thì ít ai nhận ra họ đã đúng hay sai, có hai cách để người ta thay đổi, một là nỗi đau đớn của sự thất bại, hai là sự truyền cảm hứng và lời khuyên của người đã từng thất bại. Khi đã trải qua thất bại, sai lầm, đau đớn thì bạn mới nhận ra kết quả đó sai bởi hành động không đúng, hành động không đúng bởi tư duy đi trật đường ray.

Thế thì có cách nào để ta không phải trải qua sự đau đớn của mất mát và tiết kiệm được thời gian và có được tư duy đúng ngay từ đầu?

Ở thời đại hiện tại, bạn có thể học mọi thứ trên google và youtube là có thật, thượng vàng hạ cám có đủ, cái khó của bạn là lọc ra được đâu là  vàng và loại bỏ cám đi. Cái nguy hiểm của học free là bạn không thể nào biết được họ dạy bạn cái gì, liệu phương pháp đó có giúp bạn phát triển trong dài hạn không, hay chỉ chộp giật “ăn" được một vài đợt trend ngắn ngủi, nếu nhanh thì thoát kịp, chậm thì về bờ... đê.

Chọn thầy để học

Ngành nghề nào, hay lĩnh vực nào bạn cũng cần cho mình một người thầy, bạn không thể tự tốt nghiệp cấp 3 mà không có sự giúp đỡ của thầy và cô. Trong đầu tư cũng vậy, đúng là thầy giỏi thì chưa chắc trò sẽ thành công, vì sự thành công còn phụ thuộc rất nhiều vào nỗ lực cá nhân của người học, bạn hãy tận dụng kinh nghiệm, kiến thức, kỹ năng, hệ thống của người khác để giúp bạn có thể đi đúng và đi nhanh hơn.

Đây là những tiêu chí mà mình hay dùng để lựa chọn người thầy cho bản thân: 

• Người đó có đang sống bằng tiền lời họ đầu tư và trading không, hay tiền đến từ những nguồn thu nhập khác ngoài việc đầu tư.
• Kỹ năng đầu tư và kỹ năng đào tạo là 2 kỹ năng hoàn toàn khác nhau, họ có thể dạy lại bạn giống như những gì họ đã làm không?
• ​Những học sinh của họ khi học xong có mang lại kết quả giống người thầy đó không.

Đó là 3 tiêu chí mình thấy quan trọng để bạn có thể đãi cát tìm vàng trong vô số thầy youtuber hiện nay. Mình biết là khó nhưng tìm thì sẽ gặp, gõ thì cửa sẽ mở.

Với những người đã tham gia thị trường lâu rồi, họ nắm khá rõ dao động lên xuống của thị trường và tuỳ mức độ chấp nhận rủi ro khác nhau và sẽ có quyết định lựa chọn những coin khác nhau, nhưng với người mới thì các bạn nên dừng lại ở top 5 coin có vốn hoá lớn là đủ, bạn là người mới và muốn kiếm lời thật nhanh và nhiều thì nên bình tĩnh lại đôi chút để lắng lại cơn sóng tham lam của bản thân mà thử đặt câu hỏi nhỏ, là thị trường dễ kiếm tiền vậy sao?

Bạn biết sự khác nhau của từ “chuyên gia” và “nghiệp dư” là gì không?

Đó là sự nhất quán, bạn có thể ăn 1 trade 10x được 1 lần, vài tuần sau lại ăn thêm 1 lần, và vài tháng tới lại thêm một lần, xong sau đó lại thua hết phần đã thắng, thắng rồi lại thua, càng ngày số tiền bạn thua lại lớn số tiền thắng. Và bạn không thể duy trì kết quả đó cho dài hạn.

Nhưng chuyên gia làm được điều đó, siêu sao Ronaldo không chỉ ăn may 1 vài lần sút bóng vào lưới, mà đó là quá trình khổ luyện để đạt được sự nhất quán trong ghi điểm, ở những sân cỏ khác nhau, những đối thủ khác nhau và những thời tiết khác nhau.

“Phương pháp nào có thể giúp bạn có thể sinh ra lợi nhuận đều và nhiều trong crypto? đó mới là thứ đáng để bạn bỏ công ra tìm, học và luyện tập.”

Quản lý rủi ro

Chưa biết các bạn làm lời bao nhiêu trong thị trường, mà làm sao khi đầu tư cái quan trọng vẫn là đừng làm mất vốn, vì mất vốn là mất hết, vì đầu tư bất cứ loại hình nào cũng cần vốn mà, ít hay nhiều thôi, các bạn sẽ nghe nhiều về risk and reward (rủi ro và phần thưởng), hai cái này luôn cân bằng, rủi ro cao thì lợi nhuận cao, nhưng rủi ro này là do bạn cân đo đong đếm bằng phân tích và nghiên cứu cộng với mức độ chấp nhận mạo hiểm của bản thân mà đưa ra quyết định, chứ không giống tư duy hên xui bài bạc, lật thì ăn, ngửa thì thua. Bạn không thể làm lợi nhuận đều và lâu dài nhờ hên xui được.

Mùa bò nào cũng vậy đúng không, thị trường nào cũng vậy, trên báo lại viết về nhiều nhà đầu tư bán hết nhà cửa, vay nóng để đầu tư, rồi lại thua lỗ mất hết tài sản và nhảy cầu, đúng là cuộc sống đầy áp lực và mệt mỏi nên nó cứ ép ta, khiến ta tìm được con đường nào đó làm giàu nhanh nhất có thể, nhanh tới mức tính bằng tháng bằng tuần và giàu  chỉ sau 1 đêm.

Chỉ nên dùng khoản tiền tiết kiệm của bạn để đầu tư, và nhớ chừa lại số tiền sinh hoạt đủ lâu để giữ tinh thần bạn thoải mái. Dùng tiền bản thân để đầu tư thì áp lực 1, mượn tiền bạn bè người thân để đầu tư áp lực 10, nhưng mượn tiền lãi suất cao của chợ đen để đầu tư thì áp lực cả 100 lần, bạn ăn ngủ không ngon đau, vì giá chỉ cần nhích nhẹ lên hay xuống là tim bạn đập rộn ràng.

Mình biết ai cũng muốn kiếm tiền cho nó nhanh và mình cũng vậy, nhưng có nhiều thứ chậm mà nhanh, nhanh thành chậm, nên các bạn phải tôn trọng và tuân thủ tuyệt đối quy luật này. Thời gian trôi qua nhanh lắm các bạn à, chớp mắt cái 1 năm, 2 năm 5 năm và một thập kỷ trôi qua, và mình tin rằng không có thị trường nào có thể đạt mức lợi nhuận cao hơn crypto được, nên các bạn không cần phải gấp, các bạn chọn crypto là các bạn hiện tại đã và đang là những người rất sớm bước vào thị trường rồi, ở mỗi thị trường, phần thưởng lớn luôn dành cho một nhóm nhỏ, và sẽ lấy tiền của nhóm lớn, quy luật 80/20 sẽ tồn tại mãi mãi ở mọi mặt trong cuộc sống cho đến khi con người không còn tồn tại nữa, các bạn có thấy mình có đang học đúng phương pháp để lọt vào 20% kia không?

Hãy cá số tiền nhỏ trước để học hỏi cách thị trường hoạt động và luyện tập cho cảm xúc của bạn quen với nhịp đập của thị trường, giống như bạn chưa biết bơi phải phải tập luyện ở hồ bơi, nơi là mực nước không được cao qua khỏi ngực bạn, còn ném bạn ra đại dương đầy sóng thì khác nào bạn tự giết mình, thì câu chuyện đầu tư cũng vậy, một thị trường bạn chưa có nhiều kinh nghiệm, kiến thức, kỹ năng, và chỉ nhìn thấy con đường màu hồng bằng tỷ lệ phần trăm tăng khủng khiếp của crypto và ném hết tài sản của mình vào thì khác nào bạn đang tự xác đúng không, không những ném hết tiền của mình mà còn đi mượn thêm với lãi suất cao nữa, kiểu như bạn thắt sẵn sợi dây thòng lọng vào cổ  và đợi ai đó đi ngang vấp phải cái ghế mà bạn kê chân là bạn chết ngay. 

Thường thì mọi người thường nghĩ đến viễn cảnh họ thắng, lời, giàu, chứ ít ai nghĩ đến kết quả ngược lại, khi nghĩ đến hai mặt của cơ hội đầu tư và cân đo đong đếm, thì khi đó risk and reward mới xuất hiện, đừng để lòng tham che mờ đi phía bên kia của rủi ro.

Các bạn có thấy lạ là sao giá Bitcoin tăng cao, Ether còn tăng cao hơn nữa mà sao lại có quá nhiều người mất tiền trong thị trường này vậy, vì rủi ro trong crypto là vô hình, nơi mà bạn rất khó thấy và nhận ra nó, giá điều chỉnh bạn hoảng loạn bán, bạn đầu tư coin rác và nó trở về 0, bạn trade future với margin cao nên cháy tài khoản, bạn đầu tư coin này mai nhảy coin kia, mốt bán coin nọ, thế là toàn đu đỉnh khi giá cao và bán khi giá sập, và một số lượng lớn ví không bảo quản tốt khoá cá nhân nên bị hacker lấy sạch. Nghe thì đơn giản lắm nhưng khi thực tế cầm tiền vào thị trường thì bạn chưa có đủ kinh nghiệm để xử lý hết mớ cảm xúc trên, người ta hay nói rằng đầu tư BTC lúc 10k giờ lên 60k lời 600% ngon ơ, nhưng người ta không có nói cho bạn là cái cảm xúc đau đớn như thế nào khi Bitcoin tăng và sập giá trong quá trình đi lên đó.

Bạn chịu đòn tâm lý nổi không khi những đợt điều chỉnh 38% kéo đến, đương nhiên là bạn cũng không thể nào bắt trúng đỉnh mà bán được, không ai làm được điều đó, bạn có thể bán từng đợt nhỏ trong quá trình đi lên của giá để có thể xác định được vùng đỉnh mà thôi. Có vài năm để bạn mua nhưng sau khi đạt đỉnh giá chỉ trụ tầm vài tuần là sập đi rất nhiều.

Mình luôn ủng hộ các bạn tập trung công sức, vốn, năng lượng, cho một thị trường mà bạn tin tưởng và am hiểu, và thị trường crypto rất xứng đáng để bạn làm điều đó, tại sao Michael Saylor all in tất cả tiền mặt công ty và còn vay mượn thêm thông qua hình thức phát hành trái phiếu để mua thêm Bitcoin, Michael đang hiểu và nhận ra điều gì mà các bạn chưa hiểu, nếu các bạn còn nghi ngờ thì hãy lên youtube xem hết tất cả những video của Michael giải thích tại sao ông ta làm như vậy thì mình tin chắc là bạn sẽ có tư duy rất khác về thị trường này.

Nếu khoản đầu tư của bạn hoạt động kém hiệu quả hơn S&P 500 thì bạn đã làm loãng sự giàu có của mình. Nếu khoản đầu tư của bạn hoạt động kém hiệu quả hơn Bitcoin thì bạn đã làm loãng cơ hội của mình.

-Michael Saylor -

Không hiểu được tại sao mình lại lời và lỗ khi tham gia crypto thì đó là những dấu hiệu bạn cần chậm lại và tìm cho mình một phương pháp đầu tư nhất quán để có thể điều khiển và gia tăng lợi nhuận cho portfolio theo năm tháng.

Nếu bạn cảm thấy mình may mắn làm được lời trong crypto và rút hết phần lời đó ra, lưu trữ vào vàng, chứng khoán, BĐS thì không có gì sai cả, chỉ là qua hành động đó chứng minh rằng bạn hiểu vàng, bđs với stock hơn là crypto, có một nguyên lý bất di bất dịch, tiền của bạn nằm ở đâu thì niềm tin của bạn nằm ở đó. Thị trường crypto mới xuất hiệu và vốn hoá còn nhỏ, còn rất nhiều tiềm năng để phát triển, và cũng không dễ dàng biến mất đi đâu cả. 

Hiện tại vốn hoá BTC đã vượt qua tổng vốn hoá của 3 công ty thanh toán lớn nhất thế giới là Visa, Mastercard, Paypal cộng lại, báo đài có điệp khúc nhai lại mãi bài ca bản thân Bitcoin không có giá trị nội tại, tất cả là do lòng tham của người đầu cơ đổ vào, khác với chứng khoán là có công ty đứng phía sau tạo ra sản phẩm, tạo ra giá trị cho xã hội, không như vàng, dùng làm trang sức được, cầm được, rờ được, chọi chó được… Những giá trị vô hình thường người ta khó nhận ra cho đến khi nó lớn và phổ biến đến nổi đám đông chấp nhận và sử dung nó như lẽ đương nhiên. Lúc khởi đầu của internet cũng vậy, bao nhiêu người nhìn được giá trị của những công ty khởi nghiệp dựa vào internet như Amazon khi mà việc đặt sách qua mạng thật nực cười khi mà có thể ra đầu ngõ ghé vào tiệm sách mua cho nhanh hơn, nhưng giờ thì ai cũng thấy rồi đó. Hiện tại mạng lưới blockchain của BTC đang vận chuyển 137 nghìn đô la mỗi một giây đi khắp thế giới mà không cần đến ngân hàng, chính phủ, hay bất cứ một trung gian thứ 3 nào, mạng lưới blockchain của bitcoin đã thực hiện hoàn hảo nhiệm vụ đó và chạy liên tục 24/7 trong hơn một thập kỷ qua mà không phát sinh lỗi. Đó không phải là giá trị chứ là gì các bạn, niềm tin là một thứ giá trị quyền lực mà loài người gán lên bất cứ tài sản nào, cộng đồng bitcoin nói riêng và cộng đồng crypto nói chung đã có từ nhiều năm qua, và qua mỗi năm thì niềm tin của họ lại càng tăng lên, sau các bạn lại không đặt câu hỏi lúc bitcoin giá rất thấp, bị rất nhiều phản đối từ chính phủ, báo đài, các công ty tài chính vùi dập thì họ lại không nản và mất niềm tin, nhưng lại mất niềm tin khi Bitcoin hiện tại đang giá trị hơn 1 ký vàng, và được nhiều tổ chức lớn như Visa, Paypal, và các công ty lớn chọn để lưu trữ giá trị và thanh toán quốc tế, đó là một trong số một vài ví dụ rất nhỏ để cho thấy rằng liệu Bitcoin có giá trị nội tại hay là không và đang ở giai đoạn bình minh của cuộc cách mạng Blockchain này các bạn phải đặt câu hỏi ngược lại, là làm sao mình có thể hiểu và thâm nhập sâu vào cuộc cách mạng này. 

Nếu bạn không tin tôi hoặc không hiểu nó, tôi không có thời gian để cố gắng thuyết phục bạn, xin lỗi

-Satoshi Nakamoto- 

Satoshi không có thời gian, nhưng mình với bạn thì có đấy, hãy dành thời gian tìm và hiểu nó hơn là phán xét rồi bỏ lỡ cuộc cách mạng này. 

Tại sao bạn không nên cá số lượng lớn khi mới tham gia

Người ta thường chia sẻ lợi nhuận khi đầu tư thôi chứ ít ai chia sẻ cái cảm xúc thực tế khi đầu tư lắm, bạn lấy tiền demo ra tập bao nhiêu tập nhưng cho tới khi bạn bỏ tiền thật vào rồi thì cảm xúc bạn khác ngay.

Để luyện được khả năng và tâm lý ở ngưỡng mà khi portfolio dao động vài chục phần trăm mỗi ngày mà tâm lý không dao động là một kỹ năng lớn và cần rất nhiều thời gian để luyện tập, nói nghe thì đơn giản vậy thôi, chứ thực tế ít ai cầm được Bitcoin cho 1 năm 2 năm 3 năm lắm, vì chỉ cầu lên vài chục phần trăm là bạn nôn nao khắp người rồi. Ngược lại việc bán tháo cũng vậy, do thị trường crypto hiện tại bị thống trị bởi những nhà đầu tư cá nhân và sử dụng nhiều margin, nên mỗi khi có biến động giá lên hoặc xuống thì diễn ra rất mạnh và nhanh, nên hầu như các bạn rất khó phân tích kỹ thuật trong thị trường này, vì nếu bất ngờ có một tin tức nào tốt hay xấu là giá biến động ngay lập tức, điển hình gần đây là Elon Musk làm cháy biết bao nhiêu lệnh Short của trader, nên đây là một thị trường nhỏ và mới, biến động giá mạnh và bất ngờ, nên mình nghĩ trade margin không phải là “edge” (khía cạnh - lợi thế) trong thị trường này. Lợi thế của bạn trong thị trường này là tìm được những coin tốt, và hold trong một chu kỳ, đó là cách làm ra lời nhiều, và an toàn nhất, còn nếu bạn không biết cách tìm được coin nào tốt để hold thì cứ BTC, ETH mà đầu tư. Nếu 2 coin đó không tăng thì không coin nào tăng cả. 

Nếu các bạn thắc mắc chu kỳ là gì thì nhìn vào hình này sẽ thấy rõ, sau đợt bull run 2013 thì 2014 sập giá mạnh và kế đó là liên tiếp 3 năm mùa gấu, 2017 lập lại một chu kỳ giống vậy, 2021 sẽ là một mùa bull run tiếp theo cho thị trường, nghĩa là 2021 là năm các bạn lấy lời chứ không phải năm tốt nhất để tích luỹ coin, 3 năm sập giá là giai đoạn tốt nhất để mua và tích luỹ .Nếu không muốn mạo hiểm thì bạn có thể cá số lượng nhỏ vào BTC và quan sát nó cho đến hết mùa bull này để hiểu cách thị trường hoạt động, quan sát xem tâm lý cảm xúc của bạn lên xuống theo giá cả như thế nào và đợi qua năm 2022, 2023 khi giá đã giảm nhiều bạn có thể mua vào cũng chưa muộn. Thị trường vẫn còn đó chờ bạn mà.