Cơ hội 100 năm - Các cuộc cách mạng công nghệ của nhân loại

Những công nghệ như vậy không xuất hiện hàng năm hay hàng thập kỷ. Chúng đến theo chu kỳ dài từ 50 đến 100 năm một lần và mỗi lần xuất hiện sẽ tạo ra một kỷ nguyên hoàn toàn mới.

Và bây giờ, chúng ta đang bước vào giai đoạn mới.

Cuộc cách mạng mới của thế kỷ 21 không chỉ có một công nghệ, mà là hai. 

Có một quy luật mà lịch sử đã chứng minh. Mỗi công nghệ mang tính cách mạng đều tạo ra một lớp người mới, một lớp doanh nghiệp mới và một tầng lớp giàu có mới.

Quay ngược lại thời gian và cùng điểm qua các công nghệ làm thay đổi cách thế giới vận hành. 

Thế kỷ 18 là cột mốc đầu tiên trong lịch sử mà công nghệ không còn chỉ cải tiến cuộc sống mà trở thành động lực chính của xã hội, kinh tế và quyền lực.

Từ đó loài người bước vào thời đại tăng trưởng theo cấp số nhân.

Thế kỷ 18: Công nghệ hơi nước - khởi đầu của tăng trưởng

Nếu phải chọn một khoảnh khắc mà cả thế giới chuyển hướng, thì đó chính là lúc động cơ hơi nước xuất hiện. Đây không chỉ là một phát minh kỹ thuật, nó là cú hích đưa nhân loại bước vào nền văn minh công nghiệp.

Trước khi có hơi nước, sản xuất chủ yếu dựa vào sức người và sức kéo động vật. Mọi thứ đều chậm, tốn sức và hạn chế quy mô. Nhưng khi James Watt cải tiến động cơ hơi nước vào cuối thế kỷ 18, toàn bộ hệ thống kinh tế bắt đầu thay đổi.

Máy móc thay thế lao động thủ công. Năng suất tăng gấp nhiều lần. Nhà máy xuất hiện và sản xuất hàng loạt trở thành chuẩn mực mới.

Hơi nước được đưa vào tàu hỏa, tàu thủy, thiết bị công nghiệp. Chi phí vận chuyển giảm mạnh, tạo ra thương mại và thị trường rộng lớn chưa từng có.

Người dân rời nông thôn vào thành phố, hình thành tầng lớp công nhân và doanh nhân. Thành phố công nghiệp mọc lên khắp nơi.

Từ đây, thế giới bước vào thời kỳ mới. “Năng lực của con người không còn phụ thuộc vào cơ bắp, mà phụ thuộc vào công nghệ”.

Thế kỷ 19: Điện năng và sản xuất hàng loạt

Nếu động cơ hơi nước là “cú đấm mở màn”, thì điện năng chính là ngọn lửa thổi bùng cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai.

Sự xuất hiện của các nhà khoa học như Thomas Edison và Nikola Tesla đã thay đổi hoàn toàn cách loài người sản xuất và sinh hoạt.

Điện không chỉ làm sáng bóng đèn đầu tiên trong lịch sử, nó làm sáng cả một nền văn minh. Soi sáng các đêm dài tối tăm. 

Trước khi điện ra đời, con người phụ thuộc vào lửa, sức gió và cơ khí đơn giản. Điện ra đời mang lại ánh sáng cho nhà máy vận hành liên tục, máy móc trở nên mạnh mẽ và chính xác, các đô thị mọc lên với ánh sáng không giờ tắt. 

Điện mở ra một cách sống mới. Nhờ điện, các ngành nghề đều được tăng tốc, nếu không có điện, sẽ không có TV, máy tính hay cả Internet ngày nay.

Cũng trong thời kỳ này, Henry Ford tạo ra dây chuyền sản xuất hàng loạt. Ô tô không còn là món xa xỉ, mà trở thành sản phẩm đại chúng.

Những tập đoàn mang tính nền tảng như General Electric hay Siemens xuất hiện và thống trị kinh tế toàn cầu. Điện tạo ra cả một hệ sinh thái công nghiệp và quân sự.

Nhờ điện và sản xuất hàng loạt, năng suất lao động tăng mạnh, chi phí giảm và loài người bước vào thời đại công nghiệp hiện đại.

Nếu hơi nước giúp tạo ra tàu hỏa, thì điện đã tạo ra tàu điện ngầm. Hơi nước đưa hàng hóa từ thành phố này sang thành phố khác. Điện năng đưa cả thế giới đến gần nhau hơn.

Thế kỷ 20: Internet - kết nối cả thế giới

Nếu thế kỷ 18 và 19 là thời đại của máy móc và sản xuất hàng loạt, thì thế kỷ 20 là bước nhảy vĩ đại nhất trong lịch sử nhân loại về thông tin khi Internet xuất hiện.

Từ một công nghệ chỉ dành riêng cho quân đội và viện nghiên cứu, Internet nhanh chóng trở thành nền tảng của toàn bộ nền kinh tế toàn cầu. Nó không chỉ thay đổi cách con người làm việc, mà còn thay đổi toàn bộ hành vi xã hội, cấu trúc doanh nghiệp và cách giá trị được tạo ra.

Khi Internet lan rộng, thế giới không còn là hàng trăm quốc gia rời rạc. Nó đã biến thành một mạng lưới duy nhất, nơi mọi người có thể tương tác, làm việc, buôn bán, chia sẻ thông tin một cách nhanh chóng. 

Quyền lực rời khỏi các nhà máy để chuyển sang các công ty công nghệ. 

Internet tạo ra những doanh nghiệp chưa từng có trong lịch sử: Google, Amazon, Apple, Facebook... những hệ sinh thái kết nối hàng tỷ người và định hình lại cách chúng ta làm việc, tiêu dùng và giao tiếp.

Nếu trước đây giá trị nằm trong nhà máy và hàng hóa vật chất, thì giờ đây giá trị nằm trong thông tin và dữ liệu. Internet không chỉ là một công nghệ, mà là nền tảng của cả nền kinh tế mới.

Thế giới không còn phụ thuộc vào “vật chất”, mà chuyển sang “dữ liệu”.

Thế kỷ 21: Crypto và Blockchain - cuộc cách mạng tài chính mới

Internet tạo nên một cuộc cách mạng thông tin lan truyền toàn cầu thì có một thứ gọi là “tiền tệ internet” xuất hiện, một loại tiền vận hành bằng phần mềm, không còn phụ thuộc và ngân hàng, chính nhủ hay cơ quan kiểm soát trung tâm. 

Bitcoin là minh chứng rõ ràng nhất. Nó phá vỡ một định kiến đã tồn tại hàng nghìn năm:

Tiền phải được phát hành và kiểm soát bởi một tổ chức.

Đây là lần đầu tiên mà loài người sản sinh ra một loại tiền mà khi chuyển đi không cần ngân hàng, không cần xin phép ai và có thể hoạt động ổn định dù không có tổ chức trung tâm điều hành. 

Bằng cơ chế phi tập trung, bằng chứng toán học và động lực kinh tế, Bitcoin đã tự vận hành hơn 15 năm qua, vượt qua khủng hoảng tài chính, chiến tranh, cấm vận và hàng trăm lần bị tuyên bố “chết”.

Tìm hiểu thêm: Cơ chế nào giúp Bitcoin tồn tại mà không cần tổ chức trung tâm?

Tiền không còn nằm trong két sắt, mà nằm dưới dạng phần mềm, kiểm soát bởi mã hóa và toàn quyền sở hữu mà không thể tịch thu.

Bạn có thể gửi “giá trị” xuyên biên giới chỉ trong vài phút, 24/7, không cần trung gian và không sợ bị đóng băng tài khoản, điều mà hệ thống tài chính truyền thống không bao giờ làm được.

Bitcoin giải quyết ba vấn đề lớn của tài chính cũ:

Minh bạch: Ai cũng có thể kiểm tra giao dịch.

Niềm tin: Không cần tin ai, mạng lưới tự xác minh.

Quyền sở hữu: Tài sản là của bạn, không ngân hàng nào giữ hộ.

Sự nổi lên song song của AI - công nghệ tăng tốc thế giới

Nếu như Bitcoin và Blockchain giải quyết vấn đề về giá trị và quyền sở hữu, thì AI giải quyết vấn đề về tốc độ và năng suất trí tuệ. 

Trước đó có những sự phát triển về robot nhằm thay thế sức lao động, thì nay AI còn mô phỏng quá trình suy nghĩ của con người. Và hỗ trợ con người đưa ra quyết định. 

Những việc cần 10 người trước đây, trong tương lai có thể rút xuống còn 1-2 người và một mô hình AI.

AI tạo ra siêu năng suất, giống như hơi nước từng nhân bội lần sức mạnh cơ bắp của con người.

Ngày nay, AI nhân bội khả năng suy nghĩ, sáng tạo và tạo ra giá trị.

OpenAI chỉ trong 2 năm đã thay đổi cách thế giới làm việc.

Tesla đưa AI vào ô tô, mở kỷ nguyên xe tự lái.

Amazon dùng AI tối ưu logistics đạt tốc độ không tưởng.

Nếu blockchain làm giá trị minh bạch, thì AI làm trí tuệ trở nên vô hạn.

Hai công nghệ này đang chạy song song như hai động cơ tăng tốc cho xã hội loài người.

Điểm chung của tất cả các cuộc cách mạng công nghệ

Khi nhìn lại những bước ngoặt lớn của nhân loại, từ hơi nước, điện năng, internet cho đến crypto và AI. Chúng ta sẽ nhận ra một quy luật bất biến: công nghệ luôn tạo ra sự phân tầng mới trong xã hội. 

Không phải bởi ai thông minh hơn hay chăm chỉ hơn, mà bởi ai nhìn ra cơ hội sớm hơn.

Trong mỗi giai đoạn, những người hiểu được sự chuyển dịch của thời đại trước khi nó xảy ra luôn là những người dẫn đầu. 

Khi động cơ hơi nước vừa xuất hiện, chẳng ai nghĩ nó sẽ tạo ra cả một tầng lớp tư bản công nghiệp mới, trừ những người nhìn thấy tương lai nằm trong sức mạnh của máy móc. 

Khi điện năng bắt đầu được ứng dụng, chỉ một nhóm nhỏ dám đặt cược vào nó và họ đã dựng lên những đế chế công nghiệp toàn cầu. 

Đến thời đại internet, những người tin vào sức mạnh của “mạng kết nối” khi nó còn là công nghệ của phòng thí nghiệm đã trở thành những tên tuổi thống trị thế giới: Google, Amazon, Facebook.

Ngược lại, lịch sử cũng đầy rẫy những bài học về những người chậm thay đổi. Kodak từng dẫn đầu ngành nhiếp ảnh, nhưng lại phớt lờ máy ảnh số và tự đào hố chôn mình. Nokia thống trị ngành di động nhưng xem thường smartphone. Yahoo đã từng có cơ hội mua Google với giá 1 triệu đô và đã bỏ lỡ. Công nghệ giống như một làn sóng lớn, người lướt trên nó sớm sẽ đi rất xa, còn người đứng yên sẽ bị nhấn chìm.

Đi sâu hơn, mỗi cuộc cách mạng công nghệ đều mang theo ba sự thay đổi nền tảng.

Thứ nhất, nó làm năng suất tăng vọt. Hơi nước giúp sản xuất nhanh gấp nhiều lần, điện năng mở đường cho sản xuất hàng loạt, internet mang thông tin đi với tốc độ ánh sáng, còn blockchain và AI đang giúp giá trị và trí tuệ được số hóa.

Thứ hai, nó làm thay đổi quyền lực. Máy móc thay thế sức lao động thủ công, internet làm báo giấy và nhiều mô hình cũ biến mất, blockchain thách thức vai trò của ngân hàng, còn AI đang thay đổi bản chất của lao động trí óc.

Thứ ba, mỗi cuộc cách mạng sinh ra một thế hệ người giàu mới, những người hiểu và nắm lấy công nghệ sớm nhất.

Và cuối cùng, bài học rút ra chưa bao giờ thay đổi:

Người chờ đợi thường thất bại. Người tham gia sớm thường chiến thắng. Người không thay đổi sẽ bị thay đổi.

Crypto và AI không còn là câu chuyện của tương lai. Chúng đang diễn ra ngay lúc này và lần đầu tiên trong lịch sử, cơ hội 100 năm này đến với mọi cá nhân, không chỉ dành cho những tập đoàn khổng lồ.

Sự khác biệt của Crypto với phần còn lại 

Nếu nhìn lại lịch sử, ta sẽ thấy một điều thú vị.

Mỗi cuộc cách mạng công nghệ lớn đều tạo ra những người chiến thắng mới.

Nhưng trong hầu hết các cuộc cách mạng đó, người hưởng lợi đầu tiên và lớn nhất luôn là các công ty, các tập đoàn, và những nhóm có quyền lực vốn đã có sức mạnh sẵn.

Khi hơi nước xuất hiện, chỉ những người sở hữu nhà máy mới giàu lên.

Khi điện năng ra đời, các tập đoàn công nghiệp khổng lồ như General Electric, Siemens… trở thành “ông trùm” mới.

Khi Internet bùng nổ, phần thưởng rơi vào tay Google, Amazon, Apple, những công ty có đội ngũ kỹ sư, vốn đầu tư và khả năng triển khai toàn cầu.

AI đang đi theo đúng con đường của mọi cuộc cách mạng trước đây, quyền lực và lợi ích tập trung vào tay các tập đoàn lớn, không phải cá nhân.

Những người bình thường chỉ được dùng công nghệ đó và không sở hữu nó.

Nhưng Crypto lại đi theo hướng hoàn toàn ngược lại.

Lần đầu tiên trong lịch sử:

Người dùng cá nhân. Nhà đầu tư nhỏ lẻ. Những người chỉ có vài triệu đồng, vài chục triệu đồng,

Những người không có “quyền lực tài chính” lại chính là nhóm được hưởng lợi từ những ngày đầu của sự phát triển.

Tìm hiểu thêm: Tại sao Bitcoin là cơ hội đầu tư công bằng nhất?

Crypto không bắt đầu từ các tập đoàn.

Nó bắt đầu từ cộng đồng.

Từ thợ đào nhỏ lẻ bằng những chiếc máy tính cá nhân.

Từ những người chạy node trong căn phòng nhỏ.

Từ những người mua vài trăm nghìn Bitcoin hồi 2010-2012.

Từ những cá nhân tin vào một thứ mà cả thế giới lúc đó cho là “vớ vẩn”.

Trong khi các công ty lớn còn chưa kịp hiểu chuyện gì đang xảy ra, thì những cá nhân nhỏ lẻ đã: 

Đào Bitcoin, giao dịch Ethereum, sở hữu token…và tích lũy tài sản kỹ thuật số trước khi các tổ chức tài chính bước chân vào thị trường này gần 10 năm sau.

Đây là điều chưa từng xảy ra trong mọi cuộc cách mạng công nghệ trước

Lịch sử chưa từng chứng kiến:

Một công nghệ có thể giúp cá nhân nhỏ bé trở thành người dẫn đầu xu hướng. Trước cả tập đoàn lớn, ngân hàng lớn hay chính phủ.

Crypto trao cơ hội cho tất cả mọi người, bình đẳng hơn bất kỳ cuộc cách mạng nào từng xảy ra.

Cuộc cách mạng công nghệ của thế kỷ 21 là lần đầu tiên, người dân thường có cơ hội đứng ngang hàng, thậm chí đi trước cả những gã khổng lồ của thời đại.

Kết luận

Nếu nhìn lại lịch sử hàng trăm năm phát triển của loài người, chúng ta sẽ thấy một sự thật chưa từng thay đổi, mỗi thế hệ chỉ có 1-2 cơ hội để đứng tại đúng điểm giao của một cuộc cách mạng công nghệ. 

Không phải lúc nào trong đời bạn cũng có thể chứng kiến những chuyển đổi làm thay đổi cả thế giới.

Chúng ta đang đứng ngay giữa giao điểm của hai cuộc cách mạng này.

Một hệ thống tài chính mới đang hình thành.

Một mô hình sản xuất tri thức mới đang xuất hiện.

Và điều quan trọng nhất: nó chỉ mới bắt đầu.

Cơ hội 100 năm không lặp lại hai lần trong đời.

Và lần này, nó đang diễn ra chính trong thời đại của chúng ta.

Bài liên quan

• Sự khác nhau giữa Giao dịch - Đầu tư - Cờ bạc là gì?
• Lợi nhuận bao nhiêu là tốt? 3 cách đo lường hiệu quả đầu tư bạn cần biết
• Bí mật đằng sau quá trình in tiền: Điều gì thực sự diễn ra?