PT Chuyên Sâu: Chỉ Số Chấp Nhận Tiền Điện Tử 2024 của Chainalysis tại Đông Nam Á và Ấn Độ

TL;DR

• Ấn Độ tiếp tục giữ vững vị thế dẫn đầu trong việc chấp nhận crypto toàn cầu, nhờ vào sự tham gia mạnh mẽ của các tổ chức và những điều chỉnh về quy định, dù vẫn phải đối mặt với các thách thức như thuế cao và lệnh cấm tạm thời đối với các sàn giao dịch.
• Indonesia đã vươn lên từ vị trí thứ 7 lên thứ 3 trong việc chấp nhận crypto toàn cầu. Sự gia tăng này đến từ việc sử dụng ngày càng nhiều các sàn giao dịch phi tập trung, giao dịch của các tổ chức, và các quy định địa phương khuyến khích đổi mới trong công nghệ blockchain.
• Khu vực Đông Nam Á thể hiện sự đa dạng trong việc sử dụng crypto. Singapore dẫn đầu trong việc chấp nhận stablecoin và dịch vụ thương mại, Philippines tập trung vào game play-to-earn và kiều hối, còn Việt Nam ưu tiên các sàn giao dịch P2P.

1. Giới thiệu: Sự Chuyển Động Đầy Sôi Động Trong Việc Chấp Nhận Crypto

Đông Nam Á và Ấn Độ đã nổi lên như những khu vực dẫn đầu toàn cầu trong việc chấp nhận crypto. Khu vực này đã trở thành tâm điểm cho các hoạt động blockchain, được thúc đẩy bởi 1) sự tham gia rộng rãi từ cộng đồng, 2) giao dịch chuyên nghiệp, và 3) sự quan tâm ngày càng cao từ các tổ chức. Khi DeFi và các sàn CEX mở rộng phạm vi toàn cầu, Đông Nam Á không chỉ theo kịp mà còn thường đi đầu trong bối cảnh phát triển của thị trường crypto.

Chỉ số Chấp Nhận Crypto Toàn Cầu của Chainalysis nhấn mạnh tác động của khu vực đối với ngành Web3. Malaysia và Singapore vẫn còn tụt hậu so với các quốc gia khác trong khu vực Đông Nam Á, trong khi Campuchia đã tiến lên 13 bậc. Indonesia hiện đứng thứ ba, phản ánh sự gia tăng nhanh chóng trong việc chấp nhận crypto, trong khi Việt Nam, Philippines và Thái Lan đã có những mức sụt giảm nhẹ.

2. So Sánh Những Thay Đổi Quan Trọng Giữa Năm 2023 và 2024

Chainalysis tính toán chỉ số này dựa trên bốn yếu tố cốt lõi: 1) xếp hạng giá trị nhận được từ dịch vụ tập trung (centralized service value received ranking), 2) xếp hạng giá trị nhận được từ dịch vụ tập trung dành cho retail (retail centralized service value received ranking), 3) xếp hạng giá trị nhận được từ DeFi (DeFi value received ranking), và 4) xếp hạng giá trị nhận được từ DeFi dành cho retail (retail DeFi value received ranking).

Báo cáo này phân tích bốn yếu tố của Chỉ số Chấp Nhận Crypto Toàn Cầu, cùng với những nhận định của chúng tôi về sự thay đổi trong bối cảnh crypto ở Đông Nam Á và Ấn Độ. Báo cáo so sánh những thay đổi quan trọng giữa năm 2023 và 2024, đồng thời xem xét những yếu tố tác động đến những chuyển động này trong chỉ số chấp nhận.

2.1. Ấn Độ: Gã Khổng Lồ Trong Thị Trường Crypto

Ấn Độ đã giữ vững vị trí số 1 trong Chỉ số Chấp Nhận Crypto Toàn Cầu năm 2023 và 2024, củng cố vai trò dẫn đầu trong việc chấp nhận crypto. Trong khi các chỉ số liên quan đến dịch vụ tập trung của Ấn Độ vẫn ổn định, các yếu tố về DeFi đã có sự sụt giảm nhẹ, chủ yếu do hoạt động tăng mạnh tại các quốc gia khác. Đáng chú ý, Indonesia và Nigeria đã ghi nhận sự gia tăng nhanh chóng về mức độ chấp nhận, với Nigeria ghi nhận hơn 30 tỷ USD giao dịch DeFi trong năm ngoái.

Ngoài ra, cũng có một số thay đổi liên quan đến các chỉ số dịch vụ tập trung, mặc dù ảnh hưởng của chúng dường như không đáng kể. Ví dụ, vào tháng 12 năm 2023, Đơn vị Tình báo Tài chính của Ấn Độ đã thông báo cho chín sàn giao dịch nước ngoài, bao gồm Binance, về các biện pháp quy định sắp tới. Ngay sau đó, Bộ Điện tử và Công nghệ Thông tin (MeitY) bắt đầu triển khai chặn URL để hạn chế truy cập cho người dùng Ấn Độ.

Tuy nhiên, Esya Center cho biết tác động của các biện pháp chặn này chỉ mang tính ngắn hạn. Người dùng vẫn tiếp tục truy cập các sàn thông qua các ứng dụng đã tải trước đó, và một số ứng dụng vẫn có sẵn để tải sau khi lệnh cấm được ban hành. Điều kiện thuế cũng không thay đổi, với mức thuế 30% trên lãi vốn từ crypto và 1% thuế khấu trừ tại nguồn (TDS) trên tất cả các giao dịch, nhưng hoạt động giao dịch vẫn duy trì ở mức cao.

Vị thế của Ấn Độ trong lĩnh vực blockchain có thể sẽ thay đổi vào năm 2025, dưới sự dẫn dắt của Khung Blockchain Quốc gia (National Blockchain Framework) do MeitY triển khai vào năm 2024. Sáng kiến được chính phủ hỗ trợ này ứng dụng các blockchain có quyền để tăng cường an ninh, minh bạch và độ tin cậy trong các dịch vụ công.

Sự hỗ trợ này chủ yếu tập trung vào các ứng dụng cấu trúc thay vì khuyến khích đầu tư, khi chính sách thuế dự kiến sẽ không thay đổi. Do đó, những người tham gia thị trường crypto của Ấn Độ đang kêu gọi giảm thuế trong Ngân sách Hàng năm 2024-25 để tạo môi trường đầu tư thuận lợi hơn. Tuy nhiên, tác động của các biện pháp này lên chỉ số chấp nhận crypto—đặc biệt là khi nó nhấn mạnh các yếu tố đầu tư—vẫn còn chưa chắc chắn.

2.2. Indonesia: Sự Tăng Trưởng Mạnh Mẽ Trong Việc Tiếp Cận Crypto

Indonesia đã có một bước tiến đáng kể trong Chỉ số Chấp Nhận Crypto Toàn Cầu, từ vị trí thứ 7 vào năm 2023 lên thứ 3 vào năm 2024, với sự cải thiện rõ rệt ở cả các dịch vụ tập trung và xếp hạng DeFi. Sự tăng trưởng liên tục trong các dịch vụ tập trung trong năm nay có thể tiếp tục nâng cao thứ hạng của Indonesia trong năm tới.

Indonesia cho thấy tốc độ tăng trưởng nhanh chóng so với các quốc gia khác trong khu vực CSAO. Nguồn: Chainalysis

Indonesia ghi nhận mức tăng trưởng đáng kể trong năm 2023, đạt mức tăng 207,5%. Theo Bappebti (Cơ quan Quản lý Giao dịch Hàng hóa Tương lai của Indonesia), sự tăng trưởng này chủ yếu được thúc đẩy bởi các sàn giao dịch tập trung như Indodax và Tokocrypto. Sự tăng trưởng này chủ yếu đến từ các quy định niêm yết chặt chẽ hơn hiện đang áp dụng cho các sàn chứng khoán truyền thống. Xu hướng của người dùng đã chuyển dịch từ các thị trường truyền thống sang các lựa chọn giao dịch thay thế như crypto.

Các đặc điểm nổi bật khi xem xét quy mô giao dịch trên các sàn giao dịch nội địa. Hơn một phần ba (43,0%) giá trị nhận được bởi các sàn giao dịch địa phương bao gồm các giao dịch từ $10,000 đến $1 triệu. Thêm vào đó, Indonesia cũng có tỷ lệ chuyển tiền từ $1,000 đến $10,000 cao hơn bất kỳ quốc gia nào khác về giá trị nhận được từ crypto. Tỷ lệ cao của các giao dịch từ trung bình đến lớn này cho thấy các nhà giao dịch chuyên nghiệp đóng vai trò chủ đạo trong thị trường crypto tại Indonesia.

Về sự tăng trưởng của DeFi, điều này chủ yếu được thúc đẩy bởi dân số trẻ, am hiểu công nghệ của Indonesia. Các thế hệ Millennial và Gen Z đặc biệt hứng thú với các giải pháp tài chính phi tập trung. Sự tham gia của nhóm người trẻ này vào các nền tảng DeFi đã giúp các sàn giao dịch phi tập trung chiếm 43,6% khối lượng giao dịch tại Indonesia, nhấn mạnh xu hướng ngày càng tăng đối với các hệ thống tài chính mang lại sự tự do khỏi ngân hàng truyền thống.

Để đạt được tỷ lệ chấp nhận cao hơn trong tương lai, người ta cho rằng cần cải thiện chế độ thuế hiện tại một cách khẩn trương. Indonesia đã áp dụng thuế thu nhập 0,1% cùng với thuế VAT 0,11% trên tất cả các giao dịch crypto nội địa. Mức thuế cao này đã hạn chế sự tăng trưởng trong lĩnh vực dịch vụ tập trung, thúc đẩy sự chuyển dịch sang DeFi vốn khó giám sát hơn. Việc điều chỉnh hệ thống thuế ở mức hợp lý hơn có thể tăng đáng kể tỷ lệ chấp nhận crypto của Indonesia.

2.3. Việt Nam: Tăng Trưởng Duy Trì Giữa Bất Ổn Kinh Tế

Việt Nam đã giảm từ vị trí thứ 3 năm 2023 xuống thứ 5 trong năm 2024 trên Chỉ số Chấp Nhận Crypto Toàn Cầu. Sự sụt giảm này chủ yếu do sự cạnh tranh ngày càng tăng từ các quốc gia trong khu vực như Indonesia, nơi đã đẩy nhanh tốc độ chấp nhận của các tổ chức và đưa ra các khung pháp lý rõ ràng hơn. Mặc dù Việt Nam đã có sự tăng nhẹ về giá trị dịch vụ tập trung, nhưng vị trí trong DeFi vẫn giữ nguyên, cho thấy tốc độ phát triển Web 3 chậm hơn so với các nước láng giềng.

Các yếu tố chính dẫn đến thứ hạng thấp hơn của Việt Nam bao gồm 1) cạnh tranh ngày càng gay gắt từ các nước Đông Nam Á lân cận, 2) thiếu sự tham gia quy mô lớn từ các tổ chức trong thị trường Việt Nam, và 3) tiến độ quy định chậm chạp trong việc hỗ trợ lĩnh vực crypto. Không giống như Indonesia, nơi đã thực hiện các biện pháp pháp lý chủ động để thúc đẩy đổi mới blockchain và crypto, Việt Nam vẫn khá thận trọng trong việc phát triển chính sách mới và nới lỏng các quy định để khuyến khích sự phát triển của lĩnh vực này.

Các chính sách nghiêm ngặt bao gồm các quy định hạn chế đối với quảng cáo liên quan đến crypto và thiếu khung cấp phép rõ ràng cho các sàn giao dịch crypto. Việc thiếu sự minh bạch trong quy định đã dẫn đến dòng vốn và nhân tài chuyển sang các quốc gia có môi trường thuận lợi hơn cho crypto, điều này ảnh hưởng đến vị thế của Việt Nam trên bảng xếp hạng toàn cầu.

Dù phải đối mặt với những thách thức về quy định và sự tham gia của các tổ chức, sự chấp nhận crypto từ cộng đồng tại Việt Nam vẫn rất mạnh mẽ. Sự tăng trưởng này chủ yếu được thúc đẩy bởi mức độ tham gia cao vào các sàn giao dịch ngang hàng (P2P) và nền tảng DeFi. Theo báo cáo của Triple-A, khoảng 21,2% dân số Việt Nam sở hữu crypto, đưa Việt Nam lên vị trí thứ hai toàn cầu về sở hữu crypto. Việc sử dụng DeFi cao, chiếm 28,8% khối lượng giao dịch, nhấn mạnh sự phụ thuộc vào các nền tảng phi tập trung trong các giao dịch tài chính—một cách tiếp cận quan trọng để đối phó với các quy định hạn chế về kiểm soát vốn. Sự tham gia này từ cộng đồng cho thấy vai trò của crypto trong việc thu hẹp khoảng cách về dịch vụ tài chính cho cá nhân và doanh nghiệp nhỏ.

Mặc dù việc chấp nhận từ cộng đồng cho thấy một cộng đồng crypto sôi động, việc thiếu các quy định hỗ trợ vẫn là rào cản đối với tăng trưởng bền vững. Nếu không có chính sách rõ ràng để thu hút sự tham gia của các tổ chức và phát triển DeFi, Việt Nam có nguy cơ tụt hạng hơn nữa khi các đối thủ trong khu vực tiến lên. Tuy nhiên, với lượng người sở hữu crypto lớn và mức độ tham gia cao trong DeFi, Việt Nam có tiềm năng lớn để tiếp tục là một nhân tố quan trọng trong hệ sinh thái crypto nếu đẩy nhanh tiến độ trong quy định.

Nhận thấy nhu cầu này, Bộ Thông tin và Truyền thông cùng NEAC gần đây đã ra mắt chiến lược blockchain quốc gia nhằm thúc đẩy chuyển đổi số trên các lĩnh vực. Sáng kiến này định vị Việt Nam như một nhà lãnh đạo khu vực tiềm năng trong đổi mới blockchain vào năm 2030, báo hiệu cam kết chiến lược cho tăng trưởng dài hạn.

2.4. Philippines: P2E và Kiều Hối Thúc Đẩy Tăng Trưởng Crypto

Philippines, mặc dù có sự gắn kết liên tục với crypto, đã ghi nhận sự sụt giảm nhẹ trong Chỉ số Chấp Nhận Crypto Toàn Cầu, từ vị trí thứ 6 năm 2023 xuống thứ 8 vào năm 2024. Sự giảm thứ hạng này chủ yếu do sự phụ thuộc liên tục của quốc gia vào các sàn giao dịch tập trung (CEX), chiếm 55,2% giá trị giao dịch vào năm 2024, tăng nhẹ so với năm trước. Trong khi Philippines vẫn duy trì trọng tâm vào các giải pháp CEX có cấu trúc, các quốc gia khác đang tiến xa hơn trong lĩnh vực DeFi và giao dịch tổ chức—những lĩnh vực mà Philippines vẫn chưa có tiến triển đáng kể. Khi các quốc gia như Indonesia tiến lên với sự chấp nhận của các tổ chức và các quy định rõ ràng hơn, Philippines đang gặp thách thức trong việc bắt kịp.

Quốc gia này cũng tiếp tục tập trung vào game P2E và kiều hối như các ứng dụng crypto chính. Năm 2023, game P2E và lĩnh vực cá cược chiếm 19,9% tổng lưu lượng truy cập web, nhấn mạnh một cách tiếp cận theo hướng thị trường ngách thay vì mở rộng sang DeFi. Sự chuyên môn hóa này đã đưa Philippines trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu trong các lĩnh vực P2E và kiều hối, nhưng lại hạn chế tiềm năng tăng trưởng so với các quốc gia đang đa dạng hóa hệ sinh thái crypto của mình.

Thêm vào đó, môi trường pháp lý tại Philippines vẫn thiếu các chính sách toàn diện cho sự phát triển của DeFi và crypto trong lĩnh vực tổ chức. Dù vậy, thế mạnh đặc thù của Philippines trong game P2E và chấp nhận crypto qua kiều hối vẫn hỗ trợ vị thế của quốc gia này như một nhân tố quan trọng trong thị trường crypto Đông Nam Á, dù vẫn còn cần cải thiện trong các khía cạnh pháp lý và tổ chức.

2.5. Thái Lan: Quy Định Ổn Định Nhưng Sự Chấp Nhận Crypto Suy Giảm

Thị trường crypto của Thái Lan vẫn tiếp tục phát triển dù xếp hạng trên Chỉ số Chấp Nhận Crypto đã giảm từ vị trí thứ 10 vào năm 2023 xuống vị trí thứ 16 vào năm 2024. Sự sụt giảm này chủ yếu do sự giảm trong giá trị dịch vụ tập trung nhận được, trong khi hoạt động retail vẫn ổn định, cho thấy sự suy giảm trong sự tham gia của các tổ chức. Hơn nữa, các chỉ số DeFi cũng cho thấy sự suy giảm đáng kể. Sự tụt hạng của Thái Lan đặc biệt đáng lo ngại, khi tỷ lệ tăng trưởng GDP bình quân đầu người PPP của quốc gia này chỉ đạt 1,4%, mức thấp nhất trong khu vực ngoại trừ Singapore.

Sự suy giảm trong thứ hạng này chủ yếu xuất phát từ việc giảm số lượng tài khoản giao dịch crypto sau sự cố Terra-Luna, điều này cũng ảnh hưởng đến mức độ tham gia DeFi. Ngoài ra, lệnh cấm chính trị đối với Pita Limjaroenrat—một nhân vật thân thiện với crypto—cũng đặt ra câu hỏi về ảnh hưởng tương lai của ông đối với thị trường crypto của Thái Lan, có khả năng tác động đến môi trường pháp lý và tâm lý đối với việc chấp nhận crypto.

Cần lưu ý rằng thứ hạng của Chainalysis được điều chỉnh dựa trên GDP bình quân đầu người PPP. Nếu không có sự điều chỉnh này, quy mô thị trường crypto của Thái Lan sẽ xuất hiện lớn hơn so với một số quốc gia khác. Nền tảng pháp lý mạnh mẽ của Thái Lan và các nỗ lực gần đây nhằm khuyến khích sự tham gia của các tổ chức nhấn mạnh cam kết của chính phủ đối với ngành này. Các chương trình như sáng kiến Sandbox tài sản kỹ thuật số đại diện cho một bước tiến quan trọng trong việc tích hợp tài sản kỹ thuật số dưới một khuôn khổ pháp lý có cấu trúc.

2.6. Campuchia, Singapore, và Malaysia

Là các quốc gia nằm ngoài top 20 trong bảng xếp hạng, Campuchia, Singapore, và Malaysia cho thấy những thay đổi thứ hạng khác nhau dựa trên cách tiếp cận của từng quốc gia đối với ngành công nghiệp crypto.

Campuchia tăng 13 bậc lên vị trí thứ 17 trên Chỉ số Chấp Nhận Crypto Toàn Cầu năm 2024, chủ yếu nhờ vào thứ hạng trong việc sử dụng dịch vụ tập trung. Dù lý do chính xác vẫn chưa rõ ràng, một lời giải thích có thể nằm ở sự quan tâm ngày càng tăng của người dân đối với crypto, cùng với khả năng hoạt động bất hợp pháp. Cuối tháng 8 năm 2024, các researcher của Chainalysis đã lưu ý rằng nền tảng Huione của Hun To không chỉ liên quan đến các vụ lừa đảo crypto mà còn bị cáo buộc tham gia vào các giao dịch thị trường chợ đen trị giá hơn 49 tỷ USD từ năm 2021. Sự tham gia kéo dài trong các hoạt động "xám" này có thể đã thu hút dòng vốn lớn vào Campuchia.

Singapore đã tăng từ vị trí 77 lên 75 vào năm 2024, phản ánh sự chú trọng vào việc làm rõ quy định, chấp nhận từ các tổ chức, và các dịch vụ thân thiện với crypto của các nhà bán lẻ. Stablecoin XSGD đã ghi nhận hơn 1 tỷ USD giao dịch trong quý 2 năm 2024, được hỗ trợ bởi các nền tảng như dtcpay và Grab. Những cải tiến về quy định từ Cơ quan Tiền tệ Singapore (MAS), bao gồm khung pháp lý cho stablecoin và các quy tắc lưu ký crypto nâng cao, đã củng cố sức hút của Singapore như một môi trường an toàn và được quản lý tốt cho crypto.

Malaysia giảm từ vị trí 38 xuống 47 trên bảng xếp hạng do cạnh tranh tăng cao trong khu vực Đông Nam Á, nhưng vẫn cam kết với Web3 và blockchain. Mặc dù chậm hơn trong việc chấp nhận từ các tổ chức và mở rộng DeFi, Malaysia đã theo đuổi các sáng kiến nhằm định vị mình như một Web3 gaming hub. Đáng chú ý là các mối quan hệ hợp tác như giữa MDEC, EMERGE Group, và CARV được công bố tại Hội nghị IOV2055, phù hợp với các mục tiêu chuyển đổi số của quốc gia.

3. Kết Luận: Những Thay Đổi Trong Cảnh Quan Crypto Tại Đông Nam Á và Ấn Độ

Khu vực Đông Nam Á và Ấn Độ tiếp tục dẫn đầu thế giới về sự chấp nhận crypto từ cộng đồng. Trong khi Ấn Độ vẫn ở vị trí tiên phong, thúc đẩy đổi mới và sự tham gia của các tổ chức bất chấp những trở ngại pháp lý, các quốc gia như Indonesia đang nhanh chóng bắt kịp. Sự gia tăng hoạt động DeFi tại Indonesia, kết hợp với khung pháp lý thuận lợi, làm nổi bật sự chuyển dịch trong động lực quyền lực crypto của khu vực.

Philippines và Việt Nam vẫn là những thị trường crypto quan trọng, mặc dù mỗi nước có trọng tâm khác nhau. Philippines tập trung vào ứng dụng trong game và kiều hối, trong khi Việt Nam dựa vào các sàn giao dịch P2P và giao dịch phi tập trung. Việc Singapore hướng đến các ứng dụng crypto trong retail và thanh toán thương mại càng nhấn mạnh sự đa dạng của các trường hợp sử dụng trong khu vực. Ngược lại, sự tụt hạng của Thái Lan và Malaysia cho thấy mức độ cạnh tranh của thị trường này.

Nhìn về phía trước, các chính sách pháp lý đang phát triển tại các quốc gia này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình tương lai của việc chấp nhận crypto tại Đông Nam Á và Ấn Độ. Sự chấp nhận mạnh mẽ từ các tổ chức và cộng đồng cho thấy khu vực này đang trở thành một trung tâm quan trọng toàn cầu cho tài sản kỹ thuật số.

Tiger Research
TigerVN Telegram: @tigerresearchVN