Sự Kiện Tuần Đầu Năm 2026| Khủng Hoảng Nợ Sinh Viên Tại Mỹ

Tình hình thị trường

Chứng khoán Hoa kỳ ngày thứ sáu (26/12-US) đã giảm nhẹ ở cả ba chỉ số sau ngày giáng sinh. Hợp đồng dầu giảm nhẹ quanh 56.93 USD/thùng. Vàng và bạc tăng lên 4562 USD/ounce và 79.67 USD/ounce, gần đây cả bạc và vàng đều tăng đáng kể. 

Bitcoin vẫn quanh 87,000 USD. Các altcoin lớn hầu hết đi ngang hoặc tăng nhẹ. Vốn hóa thị trường crypto khoảng 3.05 nghìn tỷ USD.

Các quỹ BTC spot ETF Hoa Kỳ trong thứ sáu vừa qua có 275.9 triệu USD tiền rời khỏi. ETH ETF cũng có dòng tiền âm 38.7 triệu USD. Còn SOL ETF cũng như ETF của altcoin khác đều có dòng tiền bằng 0. 

Bitcoin đã xảy ra flash crash xuống khoảng 24 USD trên cặp BTC/USD1 trên Binance trong vài giây, do thanh khoản rất thấp trong ngày lễ Noel. Sự cố chỉ ảnh hưởng cặp USD1, không liên quan đến USDT hay USDC và không phải lỗi hay thao túng của Binance. Giá nhanh chóng quay lại quanh 87.000 USD, tác động thực tế đến nhà đầu tư là rất hạn chế.

Tuần tới là tuần lễ Năm Mới nên lịch kinh tế khá nhẹ, thị trường Mỹ đóng cửa vào thứ Năm. Các điểm đáng chú ý gồm số liệu hợp đồng mua nhà chờ hoàn tất đầu tuần, chỉ số giá nhà S&P Case-Shiller và biên bản họp FOMC tháng 12 của Fed vào thứ Ba, cùng số đơn xin trợ cấp thất nghiệp vào thứ Tư. Thị trường chứng khoán Mỹ nghỉ lễ ngày 1/1 và mở cửa trở lại vào thứ Sáu, chính thức bước sang năm mới.

Nhìn chung, tuần cuối năm thường có ít tin tức và thanh khoản thấp vì nhà đầu tư nghỉ lễ. Dù vậy, các giai đoạn thanh khoản mỏng quanh Noel và năm mới vẫn có thể xuất hiện biến động bất thường, như trường hợp cặp Bitcoin–USD1 trên Binance từng giảm mạnh trong vài giây vào ngày lễ Noel.

Kế hoạch đào crypto tại nhà máy điện hạt nhân tranh chấp trong đàm phán hòa bình Nga-Ukraine

Tổng thống Nga Putin cho biết Mỹ đang quan tâm đến việc sử dụng nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia để đào crypto như một phần của các cuộc đàm phán hòa bình. Nhà máy này nằm trên lãnh thổ Ukraine, bị Nga kiểm soát từ năm 2022 và là nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu.

Đề xuất của Nga là cùng Mỹ quản lý nhà máy, không có Ukraine tham gia, qua đó Nga vẫn giữ quyền kiểm soát còn Mỹ có vai trò kinh tế. Phía Mỹ được cho là đề xuất mô hình ba bên, trong đó Mỹ, Nga và Ukraine cùng vận hành nhà máy với tỷ lệ sở hữu chung.

Ukraine đưa ra phương án hợp tác 50 / 50 với Mỹ, theo đó Ukraine nhận một nửa sản lượng điện, còn Mỹ quyết định phân bổ phần điện còn lại, có thể bao gồm cả Nga.

Việc kiểm soát nhà máy này ảnh hưởng lớn đến nguồn cung điện cho miền nam Ukraine, sự ổn định lưới điện khu vực và an ninh hạt nhân, nên đây là điểm then chốt trong các cuộc đàm phán hòa bình.

Do hiện vẫn chưa có sự đồng thuận giữa các bên, kế hoạch đào crypto tại nhà máy này vẫn còn nhiều bất định.

Vấn đề nợ sinh viên tại Mỹ

Vấn đề nợ sinh viên tại Mỹ đang trở nên nghiêm trọng và có tác động vượt ra ngoài phạm vi cá nhân, ảnh hưởng gián tiếp đến nền kinh tế vĩ mô. Trong tháng 8, Bộ Giáo dục Mỹ đã từ chối khoảng 328.000 đơn đăng ký các chương trình trả nợ dựa trên thu nhập, khiến hơn 300.000 người vay phải đối mặt với khoản trả hàng tháng cao hơn hoặc rơi vào tình trạng hoãn trả nhưng lãi vẫn tiếp tục cộng dồn. Hiện vẫn còn hơn 800.000 hồ sơ đang chờ xử lý, làm gia tăng sự bất ổn tài chính cho hàng triệu người vay.

Tại Mỹ, sinh viên có thể dễ dàng vay tiền để học đại học mà không cần chứng minh tài chính, miễn là đang theo học. Khoản vay này không chỉ dùng cho học phí mà còn cho chi phí sinh hoạt, nhà ở và các nhu cầu học tập khác. Các khoản vay sinh viên được chia thành nhiều loại, trong đó có loại chưa tính lãi cho đến khi tốt nghiệp và loại bắt đầu tính lãi ngay lập tức nhưng được hoãn trả gốc. Những chương trình trả nợ theo thu nhập đóng vai trò quan trọng vì giúp giới hạn khoản trả hàng tháng theo mức thu nhập, giảm nguy cơ vỡ nợ và tạo cơ hội xóa nợ sau một thời gian nhất định.

Chi phí học tập tại Mỹ rất cao. Trung bình, sinh viên tốt nghiệp cử nhân trường công vay khoảng 27,000–29,000 USD, trường tư có thể lên đến 35,000 USD, còn bậc cao học hoặc các ngành đặc thù như y khoa có thể khiến người học gánh khoản nợ 100,000–200,000 USD. Hiện có khoảng 42 triệu người Mỹ đang mang nợ sinh viên với tổng dư nợ vượt 1,600 tỷ USD, trong đó một nửa nợ trên 25,000 USD. Với mức lương khởi điểm trung bình khoảng 68,000–70,000 USD mỗi năm, sau khi trừ thuế và chi phí sinh hoạt tại các thành phố đắt đỏ, phần thu nhập còn lại rất hạn chế, khiến việc trả nợ kéo dài nhiều năm, thậm chí hơn một thập kỷ.

Việc Bộ Giáo dục Mỹ từ chối hàng loạt đơn đăng ký trả nợ theo thu nhập đồng nghĩa nhiều người vay sẽ phải trả mức cao hơn. Từ đầu tháng 1, cơ quan này cũng nối lại việc khấu trừ lương đối với các khoản vay sinh viên bị vỡ nợ, làm tăng áp lực tài chính lên người lao động. Đáng chú ý, nợ sinh viên gần như không thể xóa thông qua phá sản, trừ những trường hợp cực kỳ hiếm hoi, khiến người vay phải chịu trách nhiệm pháp lý lâu dài dù gặp khó khăn tài chính nghiêm trọng.

Hệ quả của tình trạng này không chỉ dừng ở cá nhân người vay. Khi phải dành phần lớn thu nhập để trả nợ, người trẻ buộc phải cắt giảm chi tiêu cho nhà ở, xe cộ và nhu cầu thiết yếu, làm suy yếu nhu cầu tiêu dùng và có thể trở thành lực cản đối với tăng trưởng kinh tế Mỹ. Đây cũng là một trong những yếu tố khiến Fed phải cân nhắc thận trọng khi điều hành chính sách tiền tệ, bởi quyết định lãi suất không chỉ phụ thuộc vào lạm phát mà còn liên quan đến thị trường lao động, tâm lý người tiêu dùng và các áp lực tài chính như nợ sinh viên.

Xung quanh vấn đề này tồn tại nhiều tranh cãi kéo dài. Một bên cho rằng người vay phải tự chịu trách nhiệm cho quyết định của mình, trong khi bên khác chỉ ra vai trò của các trường đại học trong việc khuyến khích sinh viên vay tiền, kể cả để theo học những ngành có thu nhập thấp, đồng thời liên tục tăng học phí. Thực tế, chi phí giáo dục đã tăng mạnh qua nhiều năm, khiến việc vừa học vừa làm để hạn chế vay nợ như trước đây trở nên ngày càng khó khăn. Chính vì những tác động sâu rộng và gây tranh cãi này, nợ sinh viên luôn là một trong những chủ đề được quan tâm hàng đầu trong các thảo luận về tài chính và kinh tế tại Mỹ.

Các thông tin khác:

• Theo Rob Hadick (Dragonfly), Solana và Ethereum sẽ cùng tồn tại và phát triển trong mảng token hóa tài sản. Ethereum phù hợp với tài chính và stablecoin nhờ giá trị on-chain lớn, còn Solana mạnh về tốc độ và khối lượng giao dịch cho các ứng dụng cần xử lý nhanh. Tương lai token hóa rất rộng, nên nhiều blockchain sẽ cùng chia sẻ vai trò, không có bên nào “thắng tuyệt đối”.

• Theo Rob Hadick (Dragonfly), Solana và Ethereum sẽ cùng tồn tại và phát triển trong mảng token hóa tài sản. Ethereum phù hợp với tài chính và stablecoin nhờ giá trị on-chain lớn, còn Solana mạnh về tốc độ và khối lượng giao dịch cho các ứng dụng cần xử lý nhanh. Tương lai token hóa rất rộng, nên nhiều blockchain sẽ cùng chia sẻ vai trò, không có bên nào “thắng tuyệt đối”.

• Trust Wallet bị tấn công dịp Giáng sinh qua bản extension trình duyệt nhiễm backdoor, khiến người dùng mất khoảng 7 triệu USD, chủ yếu trên desktop. Nhiều dấu hiệu cho thấy đây có thể là vụ tấn công nội gián; Binance đã cam kết bồi thường toàn bộ thiệt hại và khuyến nghị người dùng cập nhật phiên bản mới, kiểm tra bảo mật thiết bị.